22 Ιουλίου: Της Αγίας Παρθενομάρτυρος Μαρκέλλης της Χιοπολίτιδος

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Την Ακολουθία και τον Βίο της Αγίας Παρθενομάρτυρος Μαρκέλλης της Χιοπολίτιδος τη γνωρίζουμε χάρη στον Άγιο Νικηφόρο τον Χίο. Προσωπικότητα φιλακόλουθη και φιλομαθής ο Άγιος Νικηφόρος γεννήθηκε στα Καρδάμυλα της Χίου το 1750. Μοναχός και ηγούμενος της Νέας Μονής Χίου, υπήρξε μέλος της φιλοκαλικής ομάδας του 18ου και 19ου αιώνα, γνωστής ως Κολλυβάδες. Πνευματικός του πατέρας ήταν ο Άγιος Μακάριος Νοταράς. Κοιμήθηκε ειρηνικά το 1821.

Το 1819 εκδόθηκε το Νέον Λειμωνάριον, με βίους και συναξάρια νεομαρτύρων, του οποίου το μεγαλύτερο μέρος ανήκει στον Άγιο Μακάριο Νοταρά – σ’ αυτό σημαντική υπήρξε και η συνεισφορά του Αγίου Αθανασίου Παρίου. Οι βίοι και τα συναξάρια των νεομαρτύρων χαρακτηρίζονται ως πνευματικοί λειμώνες: «...καθώς εις ένα λειμώνα (λειβάδι) δεν είναι ενός μόνον είδους άνθη, αλλά διάφορα, ούτω και εις ταύτην περιέχονται, ως άνθη τερπνότατα και ευωδέστατα, τα διάφορα διηγήματα, ήγουν εκείνα των καλλινίκων του Χριστού Μαρτύρων, εκείνα των θεοφόρων ασκητών και εκείνα των παραδόξων αποτελέσματα του Ουρανού...». Τον τίτλο Λειμωνάριον, προφανώς δανείστηκε ο Άγιος Μακάριος από τον Ιωάννη Μόσχο (545 ή 552 -619), ο οποίος συνέταξε το «ασκητικοοικοδομητικό» έργο Λειμών, που αργότερα στη ασκητική γραμματεία εμφανίζεται με τίτλους: Πνευματικός Λειμών και Λειμωνάριον.

Ο Άγιος Μακάριος, λόγω γήρατος, ήταν αδύνατον να φροντίσει την έκδοση του Λειμωναρίου. Γι' αυτό ανέθεσε στον Νικηφόρο τον Χίο τη συμπλήρωσή του. Κι αυτός, προβαίνοντας στην έκδοση του 1819, στη σελίδα δ΄, ένα επίγραμμα 36 δεκαπεντασύλλαβων στίχων, το αφιερώνει στον Άγιο Μακάριο, δηλώνοντας ότι η βίβλος αυτή, το Νέον Λειμωνάριον, είναι του Μακαρίου και ότι αυτός του ανέθεσε, όντας βαριά ασθενής, να μεριμνήσει γι’ αυτήν την καλαίσθητη έκδοση, που έγινε στο τυπογραφείο των εξ Ιωαννίνων αδερφών Δημητρίου και Πάνου Θεοδοσίου, τυπογραφείο που υπήρξε το δεύτερο ελληνικό παραγωγικότερο, αφού από το 1750 έως το 1824, στη Βενετία εξέδωσε 550 περίπου τίτλους βιβλίων. Τα άλλα δύο ήταν των αδερφών Γλυκήδων και του Νικολάου Σάρου. Το Νέον Λειμωνάριον στους αιώνες 19ο και 20ό εγνώρισε πολλές εκδόσεις.

Η Ακολουθία και ο Βίος της Αγίας Μαρκέλλας, που συνέγραψε ο Άγιος Νικηφόρος και παραθέτω παρακάτω έχει χαρακτηριστικά της φιλοκαλικής αναγέννησης, με θεολογικοκατηχητικό περιεχόμενο.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΩΝ: Ανέμη

Y.Γ. Για τον Άγιο Νικηφόρο τον Χίο παραπέμπτω στο βιβλίο του Γεωργίου Κ. Λιαδή, Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου, Δρ. Θεολογίας: Ο Όσιος Νικηφόρος ο Χίος. Το Αγιολογικό και υμνογραφικό του έργο, εκδ. άλφα πί, Χίος 2015.