Παρασκευή 31 Αυγούστου 2018

Από την ερημία σου Άι μου Γιάννη

Πίσω στον Ασέληνο, στο ρέμα
όπου σταλάζουν τα όρη γλυκασμόν
και το δάσος όλον φαίνεται έμψυχον
απ’ το πλήθος των κοσσυφιών οπού λαλούν

Πάν’ απ’ το(ν) Ασέληνο γιαλό,
στον κατήφορο που φέρνει κατά την άμμο
εκεί λάμπει το μικρό, παλαιό Μοναστηράκι
με την εκκλησία του την αγιασμένη.

Εκεί η χάρις του τιμίου Προδρόμου επισκιάζει
της Ελισάβετ και του Ζαχαρίου ο βλαστός,
οπού εβλάστησε στο γήρας και την στείρωσιν,
εκεί ανθεί και θάλλει κ’ ευωδιάζει.

Από τούτο το δάσος, γύρω γύρω
άγρια δέντρα, κι αρεοί και θιλύκια,
εκεί είναι τω μυστηριώδες Δασκαλειό
που από μέσ’ απ’ την κουφάλα μίας δρυός
ωραία βρύσις παραδόξως βγαίνει.

Από την ερημία σου Άι μου Γιάννη
που ήχησε τω πάλαι η φωνή σου
θυμήσου μας κ’ εμάς κ’ εμάς λυπήσου
που λυώνομε μέσα σε μία ερημία
γεμάτη από πληθυσμόν ανθρώπινον».

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. (1998). «Στον Πρόδρομον στον Ασέληνο», 
στο: Άπαντα, τ. 5ος. Κριτική Έκδοση Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος,  Αθήνα: Δόμος, χ.α.


Ο ΤΙΜΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός Θεσσαλονίκης· Μακεδονική Σχολή, μεταξύ 1310-1320· 
Μια από τις πιο υποβλητικές και εντυπωσιακές απεικονίσεις του Βαπτιστή του Κυρίου, 
με όλη την αγριότητα της ερήμου αποτυπωμένη στο εκφραστικότατο πρόσωπό τους.
(Βλ. Ι. Μ. ΧΑΤΖΗΦΩΤΗΣ. (1995). Μακεδονική Σχολή: Η Σχολή του Πανσελήνου (1290-1320). Περίοδος ακμής της ελληνικής τέχνης. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Νεότητος, εικ. 122).

Δευτέρα 27 Αυγούστου 2018

Θεοτόκος... «ποτισμένη γη»


Παναγία η Γαλακτοτροφούσα· 1784, υπό Μακαρίου Γαλάτη, Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, [Κωνσταντίνος Δ. Καλοκύρης. (1972). Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν Ανατολής και Δύσεως. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικών Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, εικ. 42].


Θηλάζουσα Θεοτόκος (Litta Madonna)· υπό Leonardo da Vinci, Μουσείο Ερμιτάζ, 
[Κωνσταντίνος Δ. Καλοκύρης. (1972). Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν Ανατολής και Δύσεως. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικών Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, εικ. 44].

«Όταν η θρησκευόμενη γριούλα στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφσκι λέγη ότι η Θεοτόκος είναι η “ποτισμένη γη” δεν θέλει να πη τίποτε άλλο παρά να δείξη αυτό το μητρικό στοιχείο υπό την κοσμική μορφή τής τροφού γης και υπό τη μορφή τής κοσμικής ψυχής που γεννά τους κόσμους».

ΠΑΥΛΟΣ ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ. (2002). Η γυναίκα και η σωτηρία του κόσμου, μτφρ. Νίκος Ματσούκας. Θεσσαλονίκη: Πουρναράς, σ. 323.

Τρίτη 21 Αυγούστου 2018

Αναζητώντας το αντικλείδι της αλήθειας

«Είμαι άλλης γλώσσας, δυστυχώς, και Ηλίου του Κρυπτού ώστε
Οι όχι ενήμεροι των ουρανίων να μ’ αγνοούν. Δυσδιάκριτος
Καθώς άγγελος επί τάφου σαλπίζω άσπρα υφάσματα
Που χτυπιούνται στον αέρα και μετά πάλι αναδιπλώνονται
Kάτι να δείξουν, ίσως, τα θηρία μου τα χωνεμένα ώσπου τελικά
Nα μείνει ένα θαλασσοπούλι τ’ ορφανό πάνω απ’ τα κύματα

Όπως και έγινε. Όμως χρόνια τώρα μετέωρος κουράστηκα
Κι έχω ανάγκη από γης που αυτή μένει κλειστή και κλειδωμένη
Μάνταλα πόρτες κρυφακούσματα κουδούνια· τίποτε. A
Πιστευτά πράγματα μιλήστε μου! Κόρες που εμφανιστήκατε κατά
          καιρούς
Μέσ’ απ’ το στήθος μου κι εσείς παλαιές αγροικίες
Βρύσες που λησμονηθήκατε ανοιχτές μέσα στους αποκοιμισμένους
          κήπους
Μιλήστε μου! Έχω ανάγκη από γης
Που αυτή μένει κλειστή και κλειδωμένη

Έτσι κι εγώ, μαθημένος όντας να σμικρύνω τα ιώτα και να
          μεγεθύνω τα όμικρον
Ένα ρήμα τώρα μηχανεύομαι· όπως ο διαρρήκτης το αντικλείδι του
Ένα ρήμα σε -άγω ή -άλλω ή -εύω
Κάτι που να σε σκοτεινιάζει από τη μία πλευρά εωσότου
H άλλη σου φανεί. Ένα ρήμα μ’ ελάχιστα φωνήεντα όμως
Πολλά σύμφωνα κατασκουριασμένα κάππα ή θήτα ή ταυ
Αγορασμένα σε συμφερτικές τιμές από τις αποθήκες του Άδη
Επειδή, από τέτοια μέρη ευκολότερα
Υπεισέρχεσαι σαν του Δαρείου το φάντασμα ζωντανούς και
          πεθαμένους να κατατρομάξεις

Εδώ βαρεία μουσική ας ακούγεται. Κι ανάλαφρα τα όρη ας
Μετατοπίζονται. Ώρα να δοκιμάσω το κλειδί. Λέω:
          κ α τ α ρ κ υ θ μ ε ύ ω
Εμφανίζεται μεταμφιεσμένη σε άνοιξη μια παράξενη αγριότητα
Με παντού βράχια κοφτά κι αιχμηρά θάμνα
Ύστερα πεδιάδες διάτρητες από Δίες κι Eρμήδες
Tέλος μια θάλασσα μουγγή σαν την Aσία
Όλο φύκια σχιστά και ματόκλαδα Kίρκης

Ώστε λοιπόν, αυτό που λέγαμε «ουρανός» δεν είναι· «αγάπη» δεν·
          «αιώνιο» δεν. Δεν
Υπακούουν τα πράγματα στα ονόματά τους. Πλησιέστερα του
          σκοτωμού
Καλλιεργούνται οι ντάλιες. Kι ο βραδύς κυνηγός μ’ αιθερίου
          θηράματα
Επιστρέφει κόσμου. Κι είναι πάντοτε -φευ- νωρίς. Aχ
Δεν υποψιαστήκαμε ποτέ πόσο υπονομευμένη από θεότητα είναι
H γη· τι χρυσός ρόδου αέναου της χρειάζεται ν’ αντισταθμίζει
Tο κενό που αφήνουμε, όμηροι όλοι εμείς μιας άλλης διάρκειας
Που η σκιά του νου μάς αποκρύπτει. Aς είναι

Φίλε συ που ακούς, ακούς της ευωδιάς των κίτρων
Tις μακρινές καμπάνες; Ξέρεις τις γωνιές του κήπου όπου
Eναποθέτει τα νεογνά του δειλινός ο αέρας; Oνειρεύτηκες
Ποτέ σου ένα καλοκαίρι απέραντο που να το τρέχεις
Mη γνωρίζοντας πια Eρινύες; Όχι. Nα γιατί καταρκυθμεύω
Που οι βαριές υποχωρούν αμπάρες τρίζοντας κι οι μεγάλες θύρες
          ανοίγονται
Στο φως του Ήλιου του Kρυπτού μια στιγμούλα, η φύση μας η
          τρίτη να φανερωθεί
Έχει συνέχεια. Δε θα την πω. Kανείς δεν παίρνει τα δωρεάν
Στον κακόν αγέρα ή που χάνεσαι ή που επακολουθεί γαλήνη

Αυτά στη γλώσσα τη δική μου. Κι άλλοι άλλα σ’ άλλες. Aλλ’
Η αλήθεια μόνον έναντι θανάτου δίδεται».

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ. (1991). «Ρήμα το σκοτεινόν», στο: Τα ελεγεία της Οξώπετρας, Αθήνα: Ίκαρος, σσ. 35-37.

Δευτέρα 20 Αυγούστου 2018

20. August

«Ο πατήρ Αβραάμιος
του Διονυσίου σ΄
εμέ είπε: - Απ’ τη
στιγμή που σ’ είδα
αναπαύτηκα.

Να οι μυγδαλιές στη φεγγα-
ρονυχτιά.
“Bello fratello e il bosco
Goringani, magnifica».

Αποτέλεσμα εικόνας για ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ. (1988). Το Αγιορείτικο Ημερολόγιο. Εισαγωγή – Φιλολογική Επιμέλεια Ιωάννα Κωνσταντουλάκη – Χάντζου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, σ. 239.

Κυριακή 19 Αυγούστου 2018

Προς επαναευαγγελισμό...

«Εάν λοιπόν η ψυχή δεν χρειάζεται το σώμα ούτε για την υποδοχή του αγιασμού, αλλά μάλλον εκείνο χρειάζεται αυτήν, τι περισσότερο έχουν οι ψυχές αυτών που μετέχουν σε σώμα από εκείνες που είναι απαλλαγμένες, από το γεγονός ότι βλέπουν τον ιερέα και δέχονται από αυτόν τα δώρα; Αλλά και εκείνες έχουν τον αιώνιο ιερέα που γίνεται γι’ αυτές όλα αυτά, ο οποίος μεταδίδει και σε όσους από τους ζωντανούς ακόμη λαμβάνουν με αποτελεσματικότητα. Διότι δεν μεταλαμβάνουν πραγματικά όλοι αυτοί στους οποίους δίδει ο ιερεύς, αλλά οπωσδήποτε μόνο εκείνοι στους οποίους δίδει ο ίδιος ο Χριστός. Ο ιερεύς δίδει γενικά σε όλους τους προσερχομένους, ο δε Χριστός στους αξίους να μετάσχουν. Από αυτά είναι φανερό ότι μόνο ένας είναι αυτός που τελεί το μυστήριο για τις ψυχές και αγιάζει ζωντανούς και αποθανόντας, ο Σωτήρ».

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ. (1989). «Εις την Θείαν Λειτουργίαν», στο: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών και Ασκητών, Επόπται: Παν. Κ. Χρήστου – Θεόδ. Ν. Ζήσης. Επιμεληταί: Βασ. Δ. Φανουργάκης – Ελευθ. Γ. Μερετάκης. Θεσσαλονίκη: Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», σ. 207.

Πέμπτη 16 Αυγούστου 2018

Πνοή μικρού ονείρου η Ποίηση

«Μικρή γυναίκα βλέποντας τη συμφορά
έχουν μεθύσει τα μέλη σου από έρωτα
που θύεται αγνότερος αντίκρυ στ’ άστρα
Κ’ εγώ θα μείνω μια βρώμικη προσευχή
με κρύσταλλα χρωματιστά
ψηλά χαμένος».

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. (1995). «Μεσονύχτι» στο: Τα Ποιήματα, τ. Α΄. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 59.

Πέμπτη 9 Αυγούστου 2018

Παρθένος Θεοτόκος: λαμπρό φως



Η Κοίμησις της Θεοτόκου· Μέρος της εικόνας: Η Κοίμησις της Θεοτόκου
και οι Άγιοι Δομήνικος και Φραγκίσκος,
τέλη 15ου αιώνα, 50Χ73 εκ. Μουσείο Πούσκιν.
Η εικονογραφία και τεχνοτροπία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο κεντρικό φύλλο, 
ακολουθεί πιστά τα υποδείγματα της Παλαιολόγειας Τέχνης,
 κατά το πρώτο τρίτο του 14ου αιώνα.
Βλ. Το Κάλλος της Μορφής: Μεταβυζαντινές Εικόνες ΙΕ΄- ΙΗ΄ αιώνων,
μτφρ. ‘Ολγα Αλεξανδροπούλου, εκδ. Δόμος. Αθήνα 1995, αρ. εικόνας 5, σσ. 191-192.

«Και να που πρόσφερε η Παρθένος για χάρη όλου του κόσμου αυτή την υπέροχη δικαιοσύνη κι έγινε σ’ εμάς η κάθαρση κι ο ιλασμός κι εξάγνισε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Κι όπως η φλόγα ή η φωτοχυσία μεταδίδεται σ’ όποιο σώμα συναντήση, έτσι και η Παρθένος μετέδωκε σ’ όλους το λαμπρό φως της. Υπάρχει μια αναλογία στην Παρθένο και τον ήλιο: το φυσικό φως παρουσιάζεται σαν η ωραιότης των ορατών πραγμάτων, χωρίς να ανήκη στη φύση όλων, γιατί το έδωσε ο Θεός μόνο στο δίσκο του ήλιου, παρόμοια ακριβώς και η ωραιότης των ανθρώπων και όλο το μεγαλείο της φύσεως και όλη η χάρη, όπως ανθούσε πριν να χάση ο άνθρωπος το Θεό και την οποία θα είχε, αν είχε τηρήσει το νόμο του Θεού και την δικαιοσύνη που είχε και κείνη που έπρεπε να έχη, αλλά δεν είχε, όλα αυτά βρέθηκαν συγκεντρωμένα μόνο στην Παρθένο και εδικαίωσαν όλους τους ανθρώπους, πράγμα που ο Παύλος είπε για το Σωτήρα. Υπήρξε έτσι η Παρθένος θησαυρός ή περιουσία ή πηγή ή δεν ξέρω πως αλλοιώς να το πω της αγιότητος όλων των ανθρώπων».

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ. (1995). «Εις την Πανένδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου», στο: Η Θεομήτωρ: Τρεις Θεομητορικές Ομιλίες. Κείμενο – Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια Παναγιώτης Νέλλας (+). Αθήνα: Αποστολική Διακονία, σσ. 185, 187.

Τετάρτη 8 Αυγούστου 2018

Μαγική πράξη η Ποίηση

«Κάθομαι έναν Αύγουστο ολόκληρο
κλεισμένος κι ολομόναχος να γράψω.
Να γράψω τι; Ποιήματα
ήδη αρχινισμένα, μισοφτιαγμένα
να τα τελειώσω πια
ποιήματα μ’ αισθήσεις
άλλων παλιότερων Αυγούστων.
Του σημερινού Αυγούστου τις αισθήσεις
ίσως κάποιον Αύγουστο μελλοντικό
τελειωτικά ν’ αποτυπώσω στο χαρτί».

ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ. (1991). «Ο Αύγουστος», στο: Αντικριστοί Καθρέφτες, Αθήνα: Στιγμή, σ. 89.