Η Θεία Γέννηση άλλως πως

Του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ

Σαν αποφάσισε να γεννηθεί

δεν το ’πε της μητρός του, μην παραξενευτεί –

«παιδός η βασιληίη» φαντάσου να της έλεγε!

Τι ταραχή θα ένιωθε η βαριόμοιρη,

πώς να σηκώσει βάρος άναρχης αρχής!

Και μια και δυο τον άγγελό του στέλνει,

που ήξερε από τέτοια (είχε τον τρόπο του)

για να της αναγγείλει: «Μη φοβείσαι

κι η χαρμονή θε ν’ απλωθεί σαν ήλιος

επάνω στης θαλάσσου το νερό,

ν’ αντιφεγγίσει ο κόσμος την ανάσταση.

Θέλω να πω», της είπε, «θα πονέσει

πολύ το φως αυτό για να χωρέσει

Εσένα μέσα του. Ανάσανε βαθιά,

κοίτα και το φεγγάρι, γίνηκε άστρο

λαμπρό στους ουρανούς, να και τους μάγους

και τις γκαμήλες τους που συντελούνται.

Να και τη νύχτα που αποβάλλει πια τα ρούχα της,

ιδού οι βοσκοί, το βόδι, το μουλάρι,

που τ’ άχυρο ανυμνούν σ’ αχειροπλόκαμη ώρα».

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης (ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής) σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μετεκπαιδεύτηκε στη Ραδιοφωνία του Μονάχου και διετέλεσε Διευθυντής Ραδιοφωνίας στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Οι πρώτες δεκατρείς ποιητικές συλλογές του περιλαμβάνονται στον συγκεντρωτικό τόμο Ποιήματα 1961-2017 (Εκδόσεις Ίκαρος, 2019). Ακολούθησαν η ποιητική συλλογή: Η νύχτα των κήπων (Ίκαρος, 2022) και δύο παιδικά βιβλία από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο: Σαλιγκάρι και φεγγάρι (2018, Βραβείο Αναγνώστη και Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Κύπρου), Με τις λέξεις αγκαλιά (2023). Για το έργο του γράφτηκαν μονογραφίες, εκπονήθηκαν διδακτορικά, έγιναν αφιερώματα περιοδικών, συνέδρια και μεταφράσεις. Τιμήθηκε με τον τίτλο του διδάκτορα από τα πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Αιγαίου και Κύπρου. Έλαβε –μεταξύ άλλων– το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας και της Κύπρου, το Διεθνές Έπαθλο Καβάφη, το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το Αριστείο Γραμμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και ιδρυτικό μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών.

ΠΗΓΗ: DIASTIXO

Μήνυμα Χριστουγέννων 2023 - Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας

«Η τακτική του Καβάφη»

«Η τακτική του Καβάφη δεν είναι καθόλου απλή· αποτελείται από πολλούς “κανόνες”, που ο καθένας τους εφαρμόζεται ανάλογα με τις περιστάσεις. (τούτο φαίνεται ότι είναι αξίωμα για τον καλό “τακτικό”). Εδώ θα επισημάνω τον κυριότερο.

»Θα τον έλεγα κανόνα του αιφνιδιασμού. (το πανάρχαιο μέσον της ενέδρας που δεν την υποψιάζεται ο αντίπαλος). Ιδού πως τον επιχειρεί ο Αλεξανδρινός “λόγιος”.

»Το τίναγμα από το καβαφικό ποίημα έρχεται στο τέλος, στους δύο – τρείς τελευταίους στίχους-του. Αρχίζεις το διάβασμα ανύποπτος, γιατί τίποτα δεν προμηνύει τι θα επακολουθήσει. Ο χαμηλός αφηγηματικός τόνος, η πεζή έκθεση των γεγονότων, το απλό σκηνικό (με όλη την εντυπωσιακή κάποτε γραφικότητά του), η γνώριμη εικόνα που σου παρουσιάζεται, δεν σε προετοιμάζουν να περιμένεις τίποτα το εξαιρετικό. Όλα φαίνονται πως ξετυλίγονται ομαλά μέσα στο κλίμα της καθημερινότητας, ή το πλαίσιο μιας παλιάς, “κλεισμένης” ιστορίας. Και βηματίζεις άνετα μαζί με τα λεγόμενα. Αίφνης γίνεται κάτι που δεν το είχες φαντασθεί: ό,τι έβλεπες ωστώρα ήταν ένα προπέτασμα – αυτό πέφτει ξαφνικά και πίσω-του εμφανίζεται μια άλλη παράσταση, όπου τα πράγματα μπαίνουν σε μια νέα τάξη, αληθινή αυτή τη φορά, που δείχνει πόσο απατηλή ήταν η πρώτη εικόνα. Η εντύπωση είναι συγκλονιστική. Ενώ πριν ένιωθες στερεό το έδαφος κάτω από τα πόδια-σου, τώρα έχεις το αίσθημα ότι έχασες το βάρος-σου (τις αναμφισβήτητες έως την ώρα εκείνη “βεβαιότητες” σου) και βρίσκεσαι στον αέρα. Το σύννεφο που σου σκέπαζε πριν τα μάτια, έχει διαλυθεί και σου αποκαλύπτεται μια άλλη πραγματικότητα – η πραγματικότητα (κατά τον ποιητή) με την ανοικτίρμονη αλήθεια-της. Ένα πρόσωπο καθόλου ξένο που προσπαθούσες όμως να το αποφύγεις. Και που τώρα σε παρατηρεί κατάματα και σου μορφάζει με σημαία…».

Ε. Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ. (1989). «Η τακτική του Καβάφη», στο: Το δίκαιο της πυγμής. Αθήνα: Δωδώνη, σσ. 194-195.

Ο Κ. Π. Καβάφης για τη σύγκρουση θρησκειών και πολιτισμών

Σαστίσαμε στην Αντιόχειαν όταν μάθαμε

τα νέα καμώματα του Ιουλιανού.

Ο Απόλλων εξηγήθηκε με λόγου του, στην Δάφνη!

Χρησμό δεν ήθελε να δώσει (σκοτισθήκαμε!),

σκοπό δεν το ’χε να μιλήσει μαντικώς, αν πρώτα

δεν καθαρίζονταν το εν Δάφνη τέμενός του.

Τον ενοχλούσαν, δήλωσεν, οι γειτονεύοντες νεκροί.

Στην Δάφνη βρίσκονταν τάφοι πολλοί…

Ένας απ’ τους εκεί ενταφιασμένους

ήταν ο θαυμαστός, της εκκλησίας μας δόξα,

ο άγιος, ο καλλίνικος μάρτυς Βαβύλας.

Αυτόν αινίττονταν, αυτόν φοβούνταν ο ψευτοθεός.

Όσο τον ένιωθε κοντά δεν κόταε

να βγάλει τους χρησμούς του· τσιμουδιά.

(Τους τρέμουνε τους μάρτυράς μας οι ψευτοθεοί).

Ανασκουμπώθηκεν ο ανόσιος Ιουλιανός,

νεύριασε και ξεφώνιζε: «Σηκώστε, μεταφέρτε τον,

βγάλτε τον τούτον τον Βαβύλα αμέσως.

Ακούς εκεί; Ο Απόλλων ενοχλείται.

Σηκώστε τον, αρπάξτε τον ευθύς.

Ξεθάψτε τον, πάρτε τον όπου θέτε.

Βγάλτε τον, διώξτε τον. Παίζουμε τώρα;

Ο Απόλλων είπε να καθαρισθεί το τέμενος».

Το πήραμε, το πήγαμε το άγιο λείψανον αλλού·

το πήραμε, το πήγαμε εν αγάπη κ' εν τιμή.

Κι ωραία τωόντι πρόκοψε το τέμενος.

Δεν άργησε καθόλου, και φωτιά

μεγάλη κόρωσε: μια φοβερή φωτιά:

και κάηκε και το τέμενος κι ο Απόλλων.

Στάχτη το είδωλο· για σάρωμα, με τα σκουπίδια.

Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδωσε —

τί άλλο θα έκαμνε — πως η φωτιά ήταν βαλτή

από τους Χριστιανούς εμάς. Ας πάει να λέει.

Δεν αποδείχθηκε· ας πάει να λέει.

Το ουσιώδες είναι που έσκασε.

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ. (1992). «Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας», στο: Τα Ποιήματα (1919-1933), τ. Β΄. Αθήνα: Ίκαρος, σσ. 99-100, 153-154· [Νέα Έκδοση του Γ. Π. Σαββίδη].

Από τον Κήπο του Φώτη Κόντογλου

«Μια Κυριακή, μετά τη λειτουργία, είχε δυό – τρία μνημόσυνα στην εκκλησία που πήγα. Κι επειδή βιαζόντανε, παπάδες και ψαλτάδες να τελειώσουνε γρήγορα με το Θεό για να δούνε την πελατεία, τόλμησα να πω δυο λόγια για τα θεατρικά αυτά μνημόσυνα, με τα φριχτά μωβ κρέπια, με τις γλάστρες, με τις κορδέλλες με τα χρυσά γράμματα, και με τους διάφορους χαροεργολάβους. Τι ήθελα να μιλήσω; Με περιλάβανε όλοι οι “ενδιαφερόμενοι” της επιχειρήσεως, και πιο λυσσασμένα οι εργολάβοι με τα φοινικοειδή, με τα χρέπια, με τις χρυσωμένες κορδέλλες, με τα “ικριώματα”, με τους δίσκους με τα κόλλυβα. “Ποιος θα δούλευε, μου λέγανε, αν δεν γινόντανε έτσι επίσημα τα μνημόσυνα και οι κηδείες; Που βρισκόμαστε στα βλαχοχώρια;”».

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ. (1977). «Ξενομανίας το ανάγνωσμα. Γίναμε δυτικολάτρες», στο: Μυστικά Άνθη. Ήγουν κείμενα γύρω από τις αθάνατες αξίες της ορθόδοξης ζωής, τ. ΣΤ΄. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος «Αστήρ». Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, σ. 134.