Ο άγιος Πολύκαρπος Σμύρνης «totius Asiae princeps»

«Ο Ειρηναίος παρέχει την πληροφορίαν ότι ο Πολύκαρπος επέστρεψε πολλούς από τας αιρέσεις του Βαλεντίνου και του Μαρκίωνος εις την “Εκκλησίαν του Θεού”, διηγείται μάλιστα και εν επεισόδιον αναφερόμενον εις την στάσιν αυτού έναντι του Μαρκίωνος. Όταν ο αιρεσιάρχης ούτος τον επλησίασε κάποτε και του απηύθυνε την παράκλησιν, “επιγίνωσκε ημάς”, αυτός απήντησεν, “επιγινώσκω επιγινώσκω σε τον πρωτότοκον του Σατανά[1]. Επειδή ο Ειρηναίος προς της εξιστορήσεως του επεισοδίου τούτου παραθέτει την είδησιν περί της μεταβάσεως του Πολυκάρπου εις τη Ρώμην, ο Ιερώνυμος και νεώτεροι πατρολόγοι τοποθετούν εις την Ρώμην τόσον αυτό όσον και την άλλην αντιαιρετικήν δραστηριότητα αυτού· αλλ’ είναι βεβαίως απίθανον να είχε τοιαύτα αποτελέσματα η επ’ ολίγας μόνον εβδομάδας παραμονή αυτού εκεί. Η υπό του Ειρηναίου αναφορά της μεταβάσεως εις την Ρώμην είναι παρεκβατική, χρησιμεύουσα εις υπόμνησιν και σύνδεσιν των πραγμάτων δια τους δυτικούς αναγνώστας του, ενώ η όλη δραστηριότης του Πολυκάρπου εξετυλίχθη εις την Ασίαν».

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΥ. (1978). Ελληνική Πατρολογία: Γραμματεία της περιόδου των Διωγμών, τ. Β΄. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, σσ. 438, 440.

---

[1] Η παράκλησις αναφέρεται προφανώς εις αναγνώρισιν της μαρκιωνικής κοινότητος.

Ο άγιος Πολύκαρπος Σμύρνης· ψηφιδωτό σταυροθολίου του διακονικού του 11^ου αιώνα, Μονή Οσίου Λουκά Βοιωτίας.   

Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης είναι ο πρώτος χριστιανός που ορίζει τόσην ευρυχωρία

«Οι μέρες δε μοιάζουν. Κάποτε αισθανόμαστε περισσότερο θνητοί, κάποτε περισσότερο αθάνατοι, μέσα σε τούτη την πεπερασμένη ζωή μας. Σήμερα δεν είμαι στα καλά μου· τη νύχτα δε μ’ έπαιρνε ο ύπνος. Άναψα το φως και πήρα την “Κυρία Έρση”. Διάβασα ως τις 6.30: βοήθεια, τίποτε. Μόνο δύο φράσεις έχω συγκρατήσει. “Το πολύπλοκο αρδευτικό σύστημα της κυκλοφορίας του αίματος, στους Αγγέλους απλουστεύεται εντελώς” (σελ. 27). Ποιους Αγγέλους; Των Αγγελικών Ταγμάτων; Ή πρόκειται για ξυπνημένο όνειρο της Κυρίας Έρσης; Η απορία μου τριγυρνούσε μετέωρη μέσα στο μυαλό μου καθώς πάλευα να νικήσω την αϋπνία μετρώντας μαύρα αρνιά. Θα ήθελα τόσο πολύ να ήξερα, για τη βιολογία των Αγγέλων, περισσότερα απ’ όσο μας πληροφορεί ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης…

Η άλλη φράση: “Κοντά της άλλαζα μορφή μοιάζοντας αρχαίος σάτυρος με πόδια τράγου. Τέτοιος ήμουν κοντά στη Νύμφη, το όμορφο δέντρο. Ενώ της κρατούσα το χέρι, ο ήλιος δεν την τρόμαζε να κρυφτεί κάτω απ’ τη φλούδα. Στεκόταν γυμνή σαν αλάβαστρο φορτωμένο φρούτα ολόχρυσα” (σ. 21). Τούτα παρουσιάζονται σαν το παραμιλητό ενός νεαρού αρχαιολόγου, του Παύλου. Όμως τα πόδια του αρχαίου σάτυρου τα βλέπω περισσότερο στον ειδωλολάτρη και χριστιανό ορθόδοξο συνάμα Ν. Γ. Π. Ο Ν. Γ. Π. είναι ο πρώτος χριστιανός, από όσους συνάντησα, που ορίζει τόσην ευρυχωρία. Πιθανότατα, την τόσο πλατιά και πλούσια ιδιοσυγκρασία του την ευκολύνει σε τούτο η ελληνική χριστιανοσύνη· χάρη σ’ αυτήν, μπορεί να χωρέσει η ψυχή του όλα τα δικά μας, από τον Όμηρο (μολονότι τις πολύ συχνές ομηρικές μνείες του τις βρίσκω κάποτε καθηγητικά φορτικές) ως τον τελευταίο σύγχρονο καλόγερο του Αγίου Όρους. Και μπορεί να μιλά για το ανθρώπινο σώμα, προστρέχοντας  αδιάφορα είτε στον Απόστολο των Εθνών (σ. 25) είτε στον Μεγάλο Πάνα. Όσο μπορώ να ιδώ, δεν τον σταματά, κατά κανόνα, καμιά σκέψη στενόχωρα ιστορική, που φέρνει συνήθως το συναίσθημα της φθοράς. Δεν πρέπει να έχει νόημα γι’ αυτόν το “απέσβετο και λάλον ύδωρ”. Εδώ τα μαύρα αρνιά μου έφεραν τον ύπνο.

Ανάγκη να ξεσκάσω· πήγα στον κινηματογράφο της συνοικίας. Στο πανί δύο ερωτεμένοι (ευτυχείς) περπατούν σε μια ομιχλωμένη ακτή της Βόρειας Ευρώπης. Εμπρός τους προχωρεί ένας κουτσός με το σκυλί του. “μου θυμίζει τον Τζιακομέτι (= με τον περιώνυμο γλύπτη)” λέει ο άντρας· “ξέρεις, αυτόν που είπε: Αν μου έλεγαν σε μια πυρκαγιά να σώσω έναν Ρέμπραντ ή ένα γατί, θα έσωζα το γατί.” “Ήθελε να δείξει την αγάπη του για τη ζωή” αποκρίνεται  η γυναίκα· “όμορφο, πολύ όμορφο.” Όμως, ρωτιέμαι: αν είχα σε μια καταστροφή να σώσω ένα ποίημα του Ομήρου ή μια ζωντανή σουσουράδα, τι θα διάλεγα; Το όμορφο πουλάκι; Δεν υπάρχει λογική απάντηση, όπως και το απόφθεγμα του Τζιακομέτι (που με τον τρόπο του έχει δίκιο) δεν είναι λογικό. Δεν πρέπει τούτο να το ξεχνώ καθώς διαβάζω την “Κυρία Έρση”. Δεν πρέπει να ξεχνώ τους κινδύνους της λογικής. Τον Ν. Γ. Π. τον δέχεται κανείς ολόκληρο, ή δεν το δέχεται διόλου».

ΙΓΝΑΤΗΣ ΤΡΕΛΟΣ. (1987). Οι Ώρες της “Κυρίας Έρσης”: Ένα ψευδώνυμο δοκίμιο του Γιώργου Σεφέρη και ένα ανέκδοτο γράμμα του Νίκου Καχτίτση φροντισμένα και σχολιασμένα από τον Γ. Π. Ευτυχίδη. Αθήνα: Ερμής, σσ. 25-27.

Η ποίηση δείχνει και αποκαλύπτει

«Έσπασε τις κιγκλίδες της βροχής

απέδρασε από την πολιτεία της ομίχλης

κι όταν έφτασε στη χώρα του ήλιου

δεν βρήκε ούτε ένα φύλλο συκής

να σκεπάσει τη θλίψη του

Ο δρόμος που οδηγούσε στο τέμπλο

δεν είχε ούτε μια μαργαρίτα

ούτε ένα τρυφερό χαμομήλι

Άγγιζε το χώμα με πόδια γυμνά

γονατιστό περπατούσε το πνεύμα του

Έτρεξε στο κάλεσμα ημέρα των Σαββάτων

βρήκε την πύλη της Ιερουσαλήμ κλειστή

δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στο θαύμα

στην απέραντη έκταση στην κλεισμένη πόρτα

Κι οι φωνές της ερήμου

έχτισαν κάγκελα γύρω του».

ΖΩΗ ΣΑΜΑΡΑ. (1994). «Προσκύνημα», στο: Ημέρες αβροχίας. Ποιήματα. Με πέντε σχέδια του Γιώργου Γαλάνη. Θεσσαλονίκη: Τα Τραμάκια, σ. 33.

Ο χριστοκεντρικός Blaise Pascal

«Δίχως τον Ιησού Χριστό ο άνθρωπος είναι αναγκασμένος να βρίσκεται στην κακία και την αθλιότητα· με τον Ιησού Χριστό γλιτώνει από την κακία και την αθλιότητα. Σ’ αυτόν είναι όλη η αρετή μας κι όλη η ευτυχία μας. Έξω απ’ αυτόν δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά κακία, αθλιότητα, πλάνες, σκοτάδι, θάνατος, απελπισία».

Και σχολιάζει ο αείμνηστος πανεπιστημιακός δάσκαλος Νίκος Ματσούκας: «Ένα απλό και κηρυκτικό κομμάτι· χαρακτηριστικό για την χριστοκεντρικότητά του».

BLAISE PASCAl. (1986). (Προλεγόμενα – μετάφραση – σχόλια – υποσημειώσεις Νίκος Ματσούκας). Στοχασμοί. Θεσσαλονίκη: Πουρναράς, σ. 407.

Ο Θεός ως Μυστήριο

«Ξέρω ότι ο Ακίνητος κατεβαίνει·

Ξέρω ότι ο Αόρατος μου εμφανίζεται·

Ξέρω ότι αυτός που είναι έξω απ’ όλη τη δημιουργία

Με παίρνει μέσα του και με κρύβει στην αγκαλιά του,

Και τότε βρίσκομαι έξω απ’ όλο τον κόσμο.
Εγώ, ένας εύθραυστος, μικρός θνητός μέσα στον κόσμο.

Βλέπω τον Δημιουργό του κόσμου, ολόκληρο μέσα σε μένα τον ίδιο·

Και ξέρω ότι δεν θα πεθάνω, γιατί είμαι μέσα στη ζωή.
Έχω ολόκληρη τη Ζωή που ξεπηδάει από μέσα μου σαν πηγή.

Αυτός είναι στην καρδιά μου, είναι στον ουρανό:

Κι εκεί κι εδώ μου φανερώνεται με την ίδια δόξα».

(Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)

ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ ΓΟΥΕΑΡ. (1983). Ο Ορθόδοξος Δρόμος. Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, σσ. 31-32.