Κυριακή 3 Μαρτίου 2024

Θεός αγάπης, φιλανθρωπίας και συγχώρησης

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Στην παραβολή του σπλαχνικού πατέρα ή του άσωτου υιού όπως έχουμε συνηθίσει να τη ονομάζουμε, ο Θεός είναι Θεός αγάπης, φιλανθρωπίας και συγχώρησης. 
Ο σπλαχνικός πατέρας γεμάτος συγχώρηση και αγάπη δέχεται στην αγκαλιά του τον άσωτο υιό. Ο υιός ξαναγυρνά πίσω στο σπίτι του, στη μικρή του «πατρίδα». Η ανταπόκριση του πατέρα που, ακόμα τον αγαπά, είναι η συγχώρηση. 
Ας θυμηθούμε εδώ τους ήρωες του Ντοστογιέφσκι, τον Ρασκόλνικοφ (στο Έγκλημα και Τιμωρία) και τον πρίγκιπα Μίσκιν (στον Ηλίθιο), που η ίδια η ζωή τους φανερώνει την αλήθεια της αγάπης. 
Κάθε άρνηση της αγάπης και της συγχώρησης κρατάει σκληρή την ψυχή του ανθρώπου. Η παραβολή του σπλαχνικού πατέρα, λένε πως έχει χαρακτηριστεί ως το «Ευαγγέλιο του Ευαγγελίου». Ακέραιο, εδώ, το μήνυμα της χριστιανικής πίστης: ο Θεός, ως πατέρας όλων των ανθρώπων δέχεται κάθε αμαρτωλό πίσω στην αγκαλιά του. Αμαρτία και συγχώρηση, σήμερα, σε έναν κόσμο άνευρο και ανέραστο, όπου ουκ ολίγα κατεστημένα εκκλησιαστικά, πολιτικά, κοινωνικά συντρίβουν τον ανθρώπο, είναι δρόμοι παράλληλοι. Η μια δεν μπορεί να υπάρξει δίχως την άλλη. Γι’ αυτό πιασμένες χέρι – χέρι σέρνουν χορό παράλογο και ερωτικό. 


Ρέμπραντ, «Η επιστροφή του χαμένου γιού». ΠΗΓΗ: Γιώργος Τσανανάς - Απόστολος Μπάρλος. (2009). Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου: Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός και το έργο του. Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ. 63.

Σάββατο 2 Μαρτίου 2024

02 Μαρτίου: Μνημονεύουμε Άγιο Νικόλαο Πλανά (Νάξος 1851 - Αθήνα 1932)

«[...] Μεταξύ των υπαρχόντων ιερέων υπάρχουσιν ακόμη πολλοί ενάρετοι και αγαθοί, εις τας πόλεις και εις τα χωρία. Είναι τύποι λαϊκοί, ωφέλιμοι, σεβάσμιοι. Ας μην εκφωνώσι λόγους. Ηξεύρουσιν αυτοί άλλον τρόπον πως να διδάσκωσι το ποίμνιον.
Γνωρίζω ένα ιερέα εις τας Αθήνας. Είναι ο ταπεινότερος των ιερέων και ο απλοϊκότερος των ανθρώπων. Διά πάσαν ιεροπραξίαν αν του δώσης μίαν δραχμήν ή πενήντα λεπτά ή μίαν δεκάραν, τα παίρνει. Αν δεν του δώσης τίποτε, δεν ζητεί. Διά τρεις δραχμάς εκτελεί ολόκληρον παννύχιον ακολουθίαν. Απόδειπνον, Εσπερινόν, Όρθρον, Ώρας, Λειτουργίαν. Το όλον διαρκεί εννέα ώρας. Αν του δώσης μόνον δύο δραχμάς, δεν παραπονείται.
Κάθε ψυχοχάρτι, φέρον τα μνημονευτέα ονόματα των τεθνεώτων, αφού άπαξ του δώσης, το κρατεί διά πάντοτε. Επί δύο, τρία, τέσσαρα, πέντε έτη εξακολουθεί να μνημονεύη τα ονόματα, δι’ είκοσι λεπτά τα οποία του έδωκες εισάπαξ. Εις κάθε προσκομιδήν μνημονεύει δύο ή τρεις χιλιάδας ονόματα. Δεν βαρύνεται ποτέ. Η προσκομιδή παρ’ αυτώ διαρκεί δύο ώρας. Η Λειτουργία άλλας δύο. Εις την απόλυσιν της Λειτουργίας, όσα κομμάτια έχει εντός του ιερού, από πρόσφορα η αρτοκλασίαν, τα μοιράζει όλα εις όσους τύχουν. Δεν κρατεί σχεδόν τίποτε.
Μίαν φοράν έτυχε να χρεωστή μικρόν χρηματικόν ποσόν, και ήθελε να το πληρώση, είχε δέκα ή δεκαπέντε δραχμάς, όλα εις χαλκόν, επί δύο ώρας εμετρούσεν, εμετρούσε και δεν ημπορούσε να τα εύρη πόσα ήσαν. Τέλος, εις άλλος χριστιανός έλαβε τον κόπον και του τα εμέτρησεν.
Είναι ολίγον τι βραδύγλωσσος, και περισσότερον αγράμματος. Εις τας ευχάς, τας περισσοτέρας λέξεις τας λέγει ορθάς, εις το Ευαγγέλιον τας περισσοτέρας εσφαλμένας. Θα ειπήτε, διατί η αντίθεσις αυτή; Αλλά τας ευχάς τας ιδίας απαγγέλλει καθ’ εκάστην, ενώ την δείνα περικοπήν του Ευαγγελίου θα την αναγνώση άπαξ ή δις ή, το πολύ, τρις του έτους, εξαιρέσει ωρισμένων περικοπών συχνά αλλ’ ατάκτως επανερχομένων, ως εις τους Αγιασμούς και τας Παρακλήσεις.
Τα λάθη, όσα κάμνει εις την ανάγνωσιν, είναι πολλάκις κωμικά. Και όμως εξ όλων των ακροατών του, εξ όλου του εκκλησιάσματος, κανείς μας δεν γελά. Διατί; Τον εσυνηθίσαμεν, και μας αρέσει. Είναι αξιαγάπητος. Είναι απλοϊκός και ενάρετος. Είναι άξιος του πρώτου των Μακαρισμών του Σωτήρος».

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. (1998). «Ιερείς των πόλεων και ιερείς των χωρίων», στο: Άπαντα, τ. 5ος. Κριτική Έκδοση Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Αθήνα: Δόμος, σσ. 195-196.


Παράσταση που δείχνει τον Άγιο Νικόλαο Πλανά λειτουργούντα και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη στο Ψαλτήρι. Έργο Αγιορείτη Μοναχού.

ΠΗΓΗ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ. «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο ψάλτης της Ορθοδοξίας και τα υμνογραφήματά του», στο: Πεμπτουσία, τχ. 6 (Αύγουστος – Νοέμβριος 2001).

Παρασκευή 1 Μαρτίου 2024

Καλό Μήνα!


ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ. (1988). Το Αγιορείτικο Ημερολόγιο. Εισαγωγή - Φιλολογική Επιμέλεια Ιωάννα Κωνσταντουλάκη - Χάντζου. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, σ. 65.

Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2024

Θάλασσα και Ουρανός

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Το φως της αγάπης και του έρωτα, με όλες τις παραλλαγές τους, μπορεί κανείς το βρει στην ποίηση της Στέλλας Πετρίδου. Πριν λίγες ημέρες ήρθαν στα χέρια μου τέσσερεις ποιητικές συλλογές της, δώρημα από την ίδια. Με τη Στέλλα Πετρίδου, Πρόεδρο της Ένωσης Λογοτεχνών Αιγαίου, γνωριστήκαμε τον περασμένο μήνα, στην παρουσίαση του βιβλίου της Γεωργίας Κοκκονογένη, Ιστορίες του φεγγαριού, στην Καλλονή Λέσβου. Διαβάζοντας στίχους ποιημάτων της Στέλλα Πετυρίδου διαπίστωσα τη λάμψη του λόγου και τους πάθους της να υμνήσει την αγάπη και τον έρωτα. Μικρό δείγμα το παρακάτω ποίημά της, από τη συλλογή Θάλασσα και Ουρανός, σε ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση από τις χιώτικες άλφα πι ΕΚΔΟΣΕΙΣ


Εκεί που η ποίηση συναντά τη μελωδία, σ. 38. Δέκα ποιήματα τής εν λόγω συλλογής έχουν μελοποιηθεί και κυκλοφορούν σε CD

Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2024

Από τα Ερωτικά Αλληλούια της ΠΕΡΘΑΣ ΚΑΛΕΜΗ


ΠΕΡΘΑ ΚΑΛΕΜΗ. (2022). «Πρόφθασε αγγελόσταλτε...», στο: Ερωτικά Αλληλούια. Λυρικές Μπαλάντες της Καρδιάς και του Πάθους. Μυτιλήνη: Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, σ. 22.

Τρίτη 2 Ιανουαρίου 2024

Ο ΠΟΛΥΑΠΗΜΕΝΟΣ ΑΓΙΟΣ. Σεραφείμ του Σάρωφ

Kάποιος καλός φίλος μου μού χάρισε ένα μικρό εικονισματάκι σε σμάλτο ρούσικο, ένα εγκόλπιο, που παριστάνει τον άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ. Aπό το πίσω μέρος είναι καπλαντισμένο με βελούδο, και φαίνεται πως το φορούσε κατάσαρκα στο λαιμό του κανένας άγιος άνθρωπος της τσαρικής Pωσίας.
Mε πολλή συγκίνηση δέχθηκα αυτό το δώρο, γιατί αυτός ο άγιος είναι πολύ αγαπητός σε μένα, όπως είναι συμπαθέστατος και σε όσους τον ξέρουνε. Kρέμασα λοιπόν αυτό το εικονισματάκι στο εικονοστάσι μας, ανάμεσα στους άλλους αγίους, που τους παρακαλούμε στις περιστάσεις της ζωής μας, και που ανάμεσά τους ξεχωρίζουνε ο άγιος Nικόλαος κι' ο άγιος Γιάννης ο Πρόδρομος, κ' οι νέοι ή νεοφανείς άγιοι, όπως οι άγιοι μάρτυρες Pαφαήλ και Nικόλαος, ο άγιος Γεώργιος ο Xιοπολίτης, ο άγιος Γεώργιος Iωαννίνων, ο άγιος Δαυΐδ ο Γέρων, ο άγιος Nεκτάριος κ.ά.