«Είδα τις ακτίνες του φωτός…»

«Πρέπει να προσευχόμαστε μέχρι τη στιγμή που το Άγιο Πνεύμα κατεβαίνει προς εμάς και μας παρέχει, με ένα τρόπο που μόνο Εκείνο ξέρει, τη χάρη Του. Όταν, λοιπόν, καταδέχεται να μας επισκεφθεί τότε πρέπει να σταματάμε την προσευχή. Για ποιο λόγο να ικετεύουμε να έλθει και να κατοικήσει στο πνεύμα μας και να μας καθαρίσει από κάθε βρωμιά όταν έχει ήδη έρθει για να μας σώσει και γιατί να επικαλούμαστε με ταπείνωση και αγάπη το όνομά Του προκειμένου να το δεχτούμε στον ναό της ψυχής μας που διψάει για την έλευσή Του όταν έχει ήδη εμφανιστεί;» (Διάλογοι).

π. ΜΙΧΑΗΛ ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ. (2010). «Είδα τις ακτίνες του φωτός…». Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ και ο έσω άνθρωπος, μτφρ. Κώστας Μαργιόλης, επιμέλεια Βασίλης Αργυριάδης. Αθήνα: Εν πλω, σς. 73-74.

Η Πεντηκοστή

Η Πεντηκοστή, ΙΕ΄ αιώνας. Σχολή Μόσχας.

Η εικόνα δείχνει μια ανοικτή σύνθεση και τοποθετεί το γεγονός σε μια πλατειά, ψηλή σκηνή, “υπερώον” του οποίου ο απεριόριστος εκκλησιαστικός χώρος εξουσιάζει τον κόσμο. Ανοικτό είναι από επάνω, είναι σαν να ελκύεται προς τον ουρανό, προς την πατρική Πηγή, απ’ όπου αναχωρούν οι πύρινες γλώσσες, οι τριαδικές ενέργειες συγκεντρωμένες στο Άγιο Πνεύμα. Ανοίγει επίσης προς τα κάτω, σε μια μαύρη αψίδα, όπου βασανίζεται ένας φυλακισμένος ντυμένος σαν βασιλιάς· συχνά η αψίδα είναι κλεισμένη με ένα κιγκλίδωμα φυλακής που υπογραμμίζει μια κατάσταση αιχμαλωσίας. Η επιγραφή γύρω από το κεφάλι του φυλακισμένου εξηγεί ότι είναι ο Κόσμος προσωποποιημένος με ένα γέρο κορεσμένο από μεταπτωτικές ημέρες – το αιχμαλωτισμένο σύμπαν του Πρίγκηπα αυτού του κόσμου. Το σκοτάδι που τον περιβάλλει εικονίζει “τα σκότη και την σκιάν θανάτου”  (Λουκ. 1, 79), είναι ο καθολικευμένος άδης απ’ όπου ο μη βαπτισμένος κόσμος αποχωρεί και στο μέρος του το πιο φωτεινό, επιθυμεί επίσης το αποστολικό φως του Ευαγγελίου. Τείνει τα χέρια του για να πάρει αυτός επίσης τη χάρη και τα δώδεκα ειλητάρια που κρατεί με σεβασμό επάνω σε μια οθόνη συμβολίζουν το κήρυγμα των δώδεκα αποστόλων, αποστολική ιεραποστολή της Εκκλησίας και παγκόσμια υπόσχεση της σωτηρίας. Η αντίθεση των δύο αυτών κόσμων που συνυπάρχουν είναι από τους πιο συγκινητικούς· επάνω είναι πια η “καινή γη”, άποψη του ιδεώδους Κόσμου, πυρπολημένου από το θείο πυρ και το οποίο επιθυμεί ο γέρος βασιλιάς. Οι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος δραστηριοποιούνται για την απελευθέρωση και τη μεταμόρφωση του φυλακισμένου κόσμου κάτω. Εδώ το μήνυμα της εορτής παίρνει όλη την πλατειά απήχησή του. Στη θέση όλων των ανθρώπων ο Χριστός ανέκραξε: “Ινατί με εγκατέλειπες;” Αυτή η κραυγή εδόνησε τα θεμέλια του άδη και κάνει να σκιρτήσουν τα σπλάχνα του Πατρός. Αλλά ο Πατήρ, που αποστέλλει τον Υιό του γνωρίζει επίσης ότι ο άδης είναι η κυριότης του και ότι η θύρα του θανάτου μεταβάλλεται στο εξής σε θύρα ζωής. Ο γέρος βασιλιάς δείχνει με τα απλωμένα χέρια του ότι η καταχθόνια απελπισία αυτή η ίδια είναι προσβεβλημένη από μια ελπίδα που αυτή προπεριέχει. Ο άνθρωπος δεν πρέπει ποτέ να πέσει στην απελπισία, δεν μπορεί να πέσει παρά εν Θεώ και ο Θεός δεν απελπίζεται ποτέ από αυτή. Το απλωμένο χέρι προς το Χριστό δεν μένει ποτέ άδειο.

ΠΑΥΛΟΣ ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ. (1980). Η Τέχνη της Εικόνας. Θεολογία της Ωραιότητας, μτφρ. Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης. Θεσσαλονίκη: Πουρναρά, σσ.  253-254.  

Ξανά σκιά ονείρου!!!

ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ. (1987). «Σκιάς όναρ», στο: Το θα και το να του θανάτου. Αθήνα: Καστανιώτη, σ. 10.

Κάπου... στα Γιάννενα...

Με το βλέμμα της ποίησης...

ΒΥΡΩΝ ΛΕΟΝΤΑΡΗΣ. (1996). Οστεόφιν θίς, στο: Εν γη αλμυρά. Αθήνα: Έρασμος, σσ. 19-20.

Το τίμημα των ονείρων

Είναι πάντοτε ακριβό
Το τίμηματων ονείρων

Όσα σωρεύονται μέσα σου
Επιζούνε συνήθως
Όπως σε θερμοκήπιο
Και παίζουνε τ' ομώνυμο
Φαινόμενό σου

Τα σκοτωμένα όνειρα
Υψώνονται στην ατμομόφαιρα
Και απομυθοποιούνται

ΚΛΕΙΤΟΣ ΚΥΡΟΥ. (1996). Το τίμημα των ονείρων, στο: Ο πρωθύστερος λόγος. Αθήνα: Αίγειρος, σ.15.

Κεντήματα σιωπής με ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη

«Σε σένα γράφω καθημερινά

Με λέξεις ήλιους νυχτερινούς

Λέξεις πληγές φωσφορικές

Λέξεις διαμάντια».

«Θα την περιγράφω έτσι όπως αναβλύζει

Από τη σκοτεινή της πηγή

Έναστρη

Ιλιγγιώδης

Ορμητική σα χείμαρρος».

«Σ’ έχω δική μου

Σ’ αγαπώ

Και στην παλάμη σε κρατώ

Σαν ένα περιστέρι

Ω ποίηση

Ανέγγιχτη

Απλή καθώς το ρείκι

Ροή ασυγκράτητη

Αιμάτινη ροή

Στο χόρτο επάνω στο χαλίκι

Είσαι μια όχθη ποταμού

Είσαι το ίδιο το ποτάμι

Που μέσα του διαλύομαι

Κάθε στιγμή

Παίζω μαζί σου με τον κίνδυνο

Έντρομος σκύβω επάνω σου

Καθώς επάνω από μιαν άβυσσο

Κι άλλοτε πάλι τρυφερός

Καθώς επάνω από ένα ρόδο

Ω ποίηση

Ωραίε μου θάνατε καθημερινέ

Ωραίε μου θάνατε γονιμοποιέ

Πένθιμη άνοιξη

Για σένα προετοιμάζω

Μιαν αιώνια μοναξιά

Μια σιωπή πυκνή κι ατέρμονη

Σαν τον καπνό που όλο ανεβαίνει

Δύναμη εσύ ακατάλυτη

Ακόρεστη ερωμένη

Μη με λυπάσαι

Σταύρωσέ με στο κατάρτι ενός καραβιού

Ή εδώ στης στέγης τα δοκάρια

Μαστίγωσέ με

Χάραξε αν θέλεις μ’ ένα σίδερο καυτό

Μια παπαρούνα στο πλευρό μου

Όμως εγώ δε θα σ’ απαρνηθώ

Πιο όμορφη ανάμεσα στις όμορφες

Πάλι θα τρέμω μη σε χάσω

Πάλι θα σ’ αγαπώ

Με χίλια βλέφαρα θα σε σκεπάζω

Θα σ’ αγκαλιάζω πάλι

Όπως το χιόνι τον καρπό

Ποίηση εσύ

Ζωή μου ακέρια».

«Τώρα υπάρχει μόνο η σιωπή

Πίσω από κάθε όνομα

Πίσω από κάθε πράγμα

Μα μέρα γκρίζα

Κι άλλη ακόμα

Κι άλλες ολόιδιες σαν αυτή».

«[...] Αλίμονο

Οι παπαρούνες μονάχα

Ξαναβρίσκουν

Τα αίμα στη χλόη».

ΠΗΓΗ: Leonard Bernstein

Το Πάσχα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

«Το Πάσχα του 1887, ο Παπαδιαμάντης πηγαίνει στα Μεσόγεια της Αττικής, με σκοπό να εορτάσει μέσα σ’ ένα ταπεινό εκκλησίασμα. Ιδού τι διαπίστωσε: “…ευρέθησαν επτά ή οκτώ αυτοσχέδιοι ψάλται […] ήσαν εύρωστοι χωρικοί νεανίαι, και δεν τα έλεγον μεν απταίστως, αλλά δεν τα εδολοφόνουν ασυνειδήτως. Μόνον είς παραφώνως και ατάκτως έψαλλε, και ούτος ήτο διδάκτωρ της νομικής”[1]. Όποιος έχει πάει στην Εσπερία για να αγοράσει μυαλό, όποιος είναι δόκτωρ, μεγαλόσχημος, τιτλούχος, Παναγιώτατος, μεγαλειότατος, δεν έχει καμία τύχη μέσα στον κόσμο των διηγημάτων. Έτσι άλλωστε εξηγείται και η ιδιότυπη σιωπή τους. Παρότι η κοινότητα έχει πολλούς μορφωμένους: “Και ήσαν τόσοι και τόσοι στο χωρίον, σχολάρχαι, καθηγηταί, μισθοφόροι επιστήμονες με διπλώματα, μορφωμένοι ευπρόσωποι, καλλωπισμένοι”[2], πουθενά δεν γίνεται λόγος γι’ αυτούς».

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ. (1997). Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ. Αθήνα: Καστανιώτη, σ. 143.

[1] ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. (1989). «Ο Επιτάφιος και η Ανάστασις εις τα χωρία», στο: Άπαντα, τ. 5ος. Επιμέλεια Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Αθήνα: Δόμος, σ. 121.

[2] ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. (1989). «Το γράμμα στην Αμερική», στο: Άπαντα, τ. 4ος. Επιμέλεια Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Αθήνα: Δόμος, σ. 357.