Αύγουστος είναι;

Της ΝΟΝΗΣ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΥ



Πάλι αιχμάλωτη
Στης λίμνης το απειλητικό γκρίζο
Πάλι με λασπωμένα πόδια
Φτάνω στο σπίτι μας.
Αυτός ο Χειμώνας δε λέει να περάσει…
Αύγουστος είναι; Α!
Πάλι ξέχασα την ψυχή μου στη βροχή
Κι’ αυτή η ματιά σου
Τι να πρωτοσκεπάσει;
Και το μυαλό μου σε τόσους δρόμους
Τι να πρωτοθυμάται…
Ναι, Αύγουστος είναι!
Πρέπει να στήσεις ώρες τ’ αυτί σου
στο μεσημέρι
για ν’ ακούσεις εδώ τα τζιτζίκια.
Ακούγονται μακριά…

Μην ξεχάσεις τα ψάθινα καπέλα
Έχει πολύ ήλιο στα νησιά.
Ρίξε στ’ αμάξι
κι’ εκείνα τα τέσσερα μεγάλα φτερά…

ΠΗΓΗ: Νόνη Σταματέλου

Φιλόκαλη Αισθητική

«Βρισκόμουν βυθισμένος στον εαυτό μου… και πρόσεχα τη γλυκύτητα της ευχής. Ξαφνικά γέμισα από φως που σιγά σιγά αυξήθηκε, ώστε όλος ο τόπος έγινε φως. Αυτό βέβαια δεν ήταν όπως το φως της ημέρας που βλέπουμε. Τότε παρουσιάστηκαν τρία παιδάκια ηλικίας έξι ως οκτώ ετών, όμοια κατά πάντα στη μορφή και τα χαρακτηριστικά τους. Ήταν τόσο χαριτωμένα και τόσο ωραία, που η θέα τους αιχμαλώτιζε όλα τις αισθήσεις μου. Δεν ένιωθα τίποτα άλλο. Μόνο θαύμαζα. Ήταν σε μικρή απόσταση από μένα, μερικά μέτρα, και βάδιζαν προς το μέρος μου με τον ίδιο ρυθμό, με το ίδιο βήμα, με την ίδια κίνηση. Οι κινήσεις και τα χαρακτηριστικά τους ήταν σαν να ήταν ένα, αλλά ήταν τρία. Έψαλαν μελωδικότατα το «όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε, αλληλούια», Όταν με πλησίασαν, νόμιζα ότι αν άπλωνα τα χέρια μου θα τα έφτανα. Πήγαν πάλι ρυθμικά προς τα πίσω, χωρίς να γυρίζουν την πλάτη και συνέχισαν τον ίδιο ύμνο. Στο «αλληλούια» με ευλογούσαν με τα χεράκια τους, καθώς κάνει ο ιερέας[1]… Εγώ δε έλεγον διαλογιζόμενος· που έμαθαν τόσον μικρά να ψάλλουν τόσον ωραία και ευλογούν; Χωρίς να έλθη στον νουν μου ότι εις το Άγιον Όρος δεν υπάρχουν τόσο μικρά και ωραία παιδάκια. Και ούτως πάλιν, ως ήλθον, έφυγαν να υπάγουν να ευλογήσουν άλλους. Και εγώ έκθαμβος, ημέρες παρήρχοντο να διαλυθή η χαρά, να εξαλειφθούν από την μνήμην μου. Αλλά μήτε εξαλείφονται ποτέ τα τοιαύτα»[2].

Δίχως δυσκολία αναγνωρίζει κάποιος, από ένα τόσο ευαίσθητο κείμενο, ότι η περί κάλλους διδασκαλία του ησυχαστή έχει ρίζες τριαδοκεντρικές και ως εκ τούτου χριστοκεντρικές. Πρόκειται δηλαδή για μια αισθητική με αναφορά, μια φιλόκαλη αισθητική, όπως αυτή συναντάται σε όλες τις φάσεις της Εκκλησίας του Χριστού, που ξεκινά από τη δημιουργία και πορεύεται δοξολογικά και συνάμα ασκητικά στα έσχατα. Η ωραιότητα του τριαδικού Θεού, στην περίπτωσή μας των τριών μικρών παιδιών, σε συνδυασμό με την ωραιότητα του δοξολογημένου Λόγου του Θεού Πατέρα, να ντυθεί κανείς τη γύμνια του, να ντυθεί δηλαδή τον ίδιο τον Χριστό και μέσα από μια τέτοια σχέση να παραδοθεί «αυτεξουσίως», δηλαδή δια της λειτουργίας του μυστηρίου της «γνωμικής εκχωρήσεως», σύμφωνα με τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, στην αιχμαλωσία της θεωρίας, σε μια συνεχή έκπληξη, σε έναν ακραίο ερωτικό θαυμασμό που «καταλάμπεται από τη θεία Χάρη»[3].

ΧΡΥΣΤΟΣΤΟΜΟΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ. (2008). «“Θεόν εσθίομεν εν μυστηρίω”. Η αίσθηση του ασκητικού κάλλους κατά τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή», στο: Η γυναίκα του Λωτ και η σύγχρονη θεολογία. Αθήνα: Ίνδικτος, σσ. 202-203.

[1] Γέροντος ΙΩΣΗΦ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΥ, Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής. Βίος – Διδασκαλία – Η «Δεκάφωνος Σάλπιξ», εκδ. Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2001, σσ. 53-55.

[2] Γέροντος ΙΩΣΗΦ, Έκφρασις μοναχικής εμπειρίας, εκδ. Ιερά Μονή Φιλοθέου, Άγιον Όρος 2003, σ. 228.

[3] Γέροντος ΙΩΣΗΦ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΥ, Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, σ. 209.

«Παναγιά του πελάγου»

[…] Το πέλαγος ασπρίζει κάτου από τ’ άσπρο φεγγάρι,

ασπρίζει ζουμπούλι και γιασεμί.

Κ’ είναι η ώρα η μέγιστη που τραγουδούν και στενά-

                                                                       ζουν οι εκκλησιές,

που τραγουδούν και στενάζουν τα ρημοκλήσια,

που τραγουδεί και στενάζει η Μεγαλόχαρη,

η Παναγιά του πελάγου, η Τηνιακή,

η θαλασσόχαρη Παναγίτσα. […]

Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ. (1970). «Το παγωμένο φεγγάρι», στο: Τα Ποιήματα. Αθήνα: Οι Εκδόσεις των Φίλων, σ. 179.

Η Παναγιά η Γοργόνα, στη Σκάλα Συκαμνιάς. ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Παρθένος Θεοτόκος: Λαμπρό Φως! ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ

Η Κοίμησις της Θεοτόκου· Μέρος της εικόνας: 

Η Κοίμησις της Θεοτόκου

και οι Άγιοι Δομήνικος και Φραγκίσκος,

τέλη 15ου αιώνα, 50Χ73 εκ. Μουσείο Πούσκιν.

Η εικονογραφία και τεχνοτροπία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, 

στο κεντρικό φύλλο,ακολουθεί πιστά 

τα υποδείγματα της Παλαιολόγειας Τέχνης,

κατά το πρώτο τρίτο του 14ου αιώνα.

Βλ. Το Κάλλος της Μορφής: Μεταβυζαντινές Εικόνες ΙΕ΄- ΙΗ΄ αιώνων,

μτφρ. ‘Ολγα Αλεξανδροπούλου, εκδ. Δόμος. 

Αθήνα 1995, αρ. εικόνας 5, σσ. 191-192.

«Και να που πρόσφερε η Παρθένος για χάρη όλου του κόσμου αυτή την υπέροχη δικαιοσύνη κι έγινε σ’ εμάς η κάθαρση κι ο ιλασμός κι εξάγνισε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Κι όπως η φλόγα ή η φωτοχυσία μεταδίδεται σ’ όποιο σώμα συναντήση, έτσι και η Παρθένος μετέδωκε σ’ όλους το λαμπρό φως της. Υπάρχει μια αναλογία στην Παρθένο και τον ήλιο: το φυσικό φως παρουσιάζεται σαν η ωραιότης των ορατών πραγμάτων, χωρίς να ανήκη στη φύση όλων, γιατί το έδωσε ο Θεός μόνο στο δίσκο του ήλιου, παρόμοια ακριβώς και η ωραιότης των ανθρώπων και όλο το μεγαλείο της φύσεως και όλη η χάρη, όπως ανθούσε πριν να χάση ο άνθρωπος το Θεό και την οποία θα είχε, αν είχε τηρήσει το νόμο του Θεού και την δικαιοσύνη που είχε και κείνη που έπρεπε να έχη, αλλά δεν είχε, όλα αυτά βρέθηκαν συγκεντρωμένα μόνο στην Παρθένο και εδικαίωσαν όλους τους ανθρώπους, πράγμα που ο Παύλος είπε για το Σωτήρα. Υπήρξε έτσι η Παρθένος θησαυρός ή περιουσία ή πηγή ή δεν ξέρω πως αλλοιώς να το πω της αγιότητος όλων των ανθρώπων».

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ. (1995). «Εις την Πανένδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου», στο: Η Θεομήτωρ: Τρεις Θεομητορικές Ομιλίες. Κείμενο – Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια Παναγιώτης Νέλλας (+). Αθήνα: Αποστολική Διακονία, σσ. 185, 187.